Blogia
De viaje a Ítaca

Noticias

La mujer en Grecia: ¿tanto ha cambiado nuestra sociedad?

La mujer en Grecia: ¿tanto ha cambiado nuestra sociedad?

Aprovechando que hoy es el día de la mujer, haré un pequeño repaso a la situación de la mujer en Grecia a través de grandes obras de la Literatura griega. A parte de los fragmentos que voy a exponer aquí y a los que espero que hagáis vuestros comentarios y críticas, tenéis otras referencias, como las que hace Ana en su blog Los sueños de Hermes o Lillo Redonet o, incluso, el trabajo de Antonio Cantudo, que encontramos en la página de culturaclasica.com.

Qué mejor forma que empezar con la obra Antígona de Sófocles. Aquí podemos leer cómo Creonte expone a su hijo Hemón la figura de "la buena esposa y mujer", refiriéndose a Antígona :

Creonte.- Así, hijo mío, debes razonar en tu interior: posponer todo a las resoluciones paternas. (...) Por tanto, hijo, tú nunca eches a perder tu sensatez por causa del placer motivado por una mujer, sabiendo que una mala esposa en la casa como compañera se convierte en eso, en un frío abrazo...   (Sófocles, Antígona, 639-651)

 Es Andrómaca en la obra Las Troyanas de Eurípides, quien expone también cómo debe comportarse "una buena mujer y esposa":

Andrómaca.- (...) Yo que me propuse como objetivo una gran reputación, después de obtener una parte mayor de la normal, perdí la suerte que había conseguido. Cuantas virtudes se han descubierto propias de las mujeres, todas  las he practicado en casa de Héctor. En primer lugar, abandoné el deseo de no quedarme en casa, lo cual arrastra por sí solo mala fama. No permitía a las mujeres dentro del palacio palabras altaneras. Me bastaba con tener en mí misma un maestro honesto, la inteligencia. A mi esposo siempre le ofrecía una lengua silenciosa y un aspecto sereno. Conocía aquello en lo que tenía que prevalecer sobre mi marido y sabía concederle la victoria en lo que debía.   (Sófocles, Las Troyanas, 643-657)

Ahora le toca el turno a la comedia, a través de Lisístrata de Aristófanes, donde este dramaturgo trata la firgura de la "mujer revolucionaria", siguiendo en parte a Antígona.

Lisístrata.- El corazón me arde, Calonica, y me enfurezco porque, entre los hombres, tenemos las mujeres mala fama.

Calonica.- Y con razón, por Zeus ¡Somos malas!    (...)

Lisístrata.- Si todas nos pusiéramos de acuerdo, beocias, espartanes, atenienses... Grecia estaría salvada. 

Calonica.- ... ¿Qué gran hazaña célebre o sensata haremos las mujeres, que pasamos el día en nuestras casa, maquilladas,  vestidas de amarillo, perfumadas, envueltas entre velos transparentes y calzando zapatos elegantes?   (Aristófanes, Lisístrata)

 Tenemos, en cambio, grandes poetisas y mujeres en el mundo griego, como es Safo. Y es en uno de sus poemas, donde vemos la imagen de "madre":

Tengo una hermosa niña, de figura comparable a las flores doradas, mi amada Cleis; a cambio de ella ni a la lidia ni a la adorable ... (elegiría yo)...

Me ha parecido conveniente terminar con las últimas palabras que pronuncia Hécuba en la obra Las Troyanas de Eurípides.

Hécuba.- ¡Ay, temblorosos miembros míos, conducid mis pasos! Marchad, míseros, al día de mi esclavitud de por vida.

Nuestros primeros pasos.

Tras el fructífero curso celebrado por el Cefire de Sagunto "Disco ut doceam", emprendo un nuevo camino por las TIC’s, tomando como ejemplo el blog de Los sueños de Hermes. Espero que no me aparten de esta ruta ni los Lestrigones ni los Cíclopes ni el irritado Poseidón.

Desde mi punto de partida, el IES Eduardo Primo Marqués de Carlet, intentaré guiar a mis alumn@s, como Sócrates a Glaucón, a la luz, al mundo de las ideas. ¿Lograré liberarlos de las sombras y que, poco a poco, lleguen a ver la luz del sol?

Mi propósito es hacer llegar a mis alumn@s una nueva visión del mundo clásico, del latín y, sobre todo, del griego. Me gustaría borrar de sus mentes esas populares coletillas: "el latín y el griego son lenguas muertas", "¿para qué sirven esas lenguas y conocer sus culturas?". La forma que me ha parecido mejor es acercarlos mediante las nuevas tecnología y que ellos mismos desde sus casas o desde algún "ciber" puedan opinar sobre algunos artículos o colgar alguno ellos mismos o ... No sé, se irá viendo sobre la marcha. Así que, muchach@s, os animo a colaborar en este proyecto.

Después de mucho pensar, creí conveniente comenzar este primer artículo recordando el poema Ιθάκη de C. Kavafis, por supuesto, en griego. Las traducciones en castellano o catalán las podréis leer en sendos links.

¡Os invito a que pongáis vuestros comentarios!

 Ιθάκη

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί ειν’ ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης.